Nếu cứ ở tiệm giặt ủi, thì sau khi thân phụ ông mất, ông sẽ ra sao? Chắc chắn là phải thất bại và tiệm ông phải phát mãi. Lẽ cố nhiên, trong lúc nói chuyện, tôi hỏi ông làm cách nào cho khỏi buồn bực. Xin bạn cho tôi nhắc lại câu đó: "Nếu dùng hết thời gian vào việc tìm tòi những sự kiện một cách vô tư khách quan, thì khi nhận thức những sự kiện ấy, ưu tư sẽ tan dần đi".
Tôi giận tới nỗi nhất định không khi nào trở về nhà nữa. Tôi ở trong đội tình báo 999 và chúng tôi mới "vùi thân" ở miền Normadie [14]. Tôi luôn luôn sợ vì lúng túng mà rồi lẫn lộn đáng tiếc chăng.
Chính tôi đã được mục đích cảnh chết ấy trong trại của tôi ở Missouri. Trên đường tới phòng mổ, bà đọc lại một màn kịch bà đã diễn. Sinh trong một gia đình nghèo, nghề đầu tiên của ông là bán báo, rồi làm công cho một tiệm tạp hoá.
Tôi hỏi có buồn vì cụt tay không, người đó đáp: "Không, ít khi tôi nghĩ đến điều ấy lắm. Tại sao làm việc thiện mỗi ngày lại có ảnh hưởng tốt tới tâm hồn ta? Vì khi nghĩ cách làm vui người khác, ta không nghĩ tới ta nữa; mà chính cái tật chỉ nghĩ tới mình đã làm cho ta ưu tư, sợ sệt và lo lắng. Suốt một trăm hải lý ở chung quanh không có một sinh vật nào hết.
Nếu không sẽ mau quên lắm. Người ta nói nhiều về sự quan trọng của thể dục, nhưng chúng ta còn cần luyện tinh thần hơn. Nhưng thời đó đã qua rồi.
Dường như vô lý đấy. Bà đã giúp nhiều người về mọi cách sinh lợi, từ người phu vác, kiếm không đầy 100 Mỹ kim, tới những ông chủ hãng kiếm được trăm ngàn Mỹ kim mỗi năm. Vậy mà tôi chẳng hề nổi nóng.
Khi tới Trung Quốc và Ấn Độ, tôi mới nhận thấy những nỗi lo lắng về công việc làm ăn của tôi hồi ở nhà, so với nỗi nghèo nàn đói rét ở phương Đông còn là một cảnh Thiên đường. Chắc chắn nhiều độc giả cũng đầy nghị lực và năng lực tiềm tàng như cô Olga K Jarvey ở Coeur d'Alène. Sau một ngày mê mẩn, tôi cùng với ba tôi đi đến khuya [38], lại phải đi ngưa khoảng bảy cây số nữa mới tới trại.
Để trả lời, ông kể một câu chuyện lý thú đến nỗi tôi còn nhớ mãi đến bây giờ, mặc dầu thoạt nghe có vẻ đùa! Chuyện là thế này: Carrier nói: "Khi tôi ngó thẳng vào sự chẳng may nhất, tức thì tôi tìm lại được sự bình tĩnh đã mất trong những ngày trước; từ đó tôi suy nghĩ được". Rồi thì ông gặp một chuyện rủi, tai hại đến nỗi giết ông được.
Kế đó ít lâu, một người bạn thân đến thăm tôi. Việc thứ hai đáng lẽ phải làm, là phân tích những nguyên nhân do thất bại để rút ra một bài học lâu dài. Sách bán vẫn không được thật chạy.
Epitète, đại triết gia khắc kỷ khuyên ta phải đuổi những tư tưởng xấu xa ra khỏi óc, vì nó có hại cho ta hơn những mụn nhọt ở ngoài da. Nếu đem tiếng gào của m ti so với tiếng kêu trời đó chỉ là tiếng kêu êm ái trong bài "Thằng cuội" của trẻ nhỏ. Dần dần bạn sẽ thấy như vậy không tốn thời giờ mà được nhiều kết quả.