Không biết họ có nghĩ như Stendhal không? Nhưng hình như họ không muốn ai phá rối vẻ tịch mạc của tâm hồn họ. Thiếu gì bạn trai làm trối chết nhiều việc vực nhọc chỉ vì người ta cho mình uống nước ngọt. Đọc tâm lý bạn gái, chắc bạn nhớ tôi nói bạn gái cách chung có lương tâm tế nhị, lắm lúc quá tế nhị đến đa nghi và đặc biệt là không mấy cường dũng, dứt khoát.
Mất tình yêu họ nghe đau xót vì cô độc, vì thiếu sự bổ khuyết vào tâm hồn họ, bao nhiêu cực khổ của họ vì người yêu, bao nhiêu tốn kém của họ đổ ra để mua chuộc tình yêu. Gia đình, quốc gia, nhân loại chờ đợi ở bạn nhiều. Còn trong xã hội? Họ cũng thấy bao kẻ xung quanh không ăn thua gì với họ.
Về đường xã giao với kẻ ngoài đối tượng yêu của họ, họ tỏ ra nhàm chán qua loa. Con cọp thu hình trong bụi rậm họ tưởng con cọp thành chiên, chồm tới bắt. Hồi lúc làm hiệu trưởng một trung học đường nọ tôi bắt được nhiều bức thư nữ sinh gởi cho bạn trai, thứ bạn trai có bao nhiêu là tình nhân.
Bạn trai thấy bản thân mình hình như cần những thứ quý báu ấy để được hoàn bị. Tất cả những yếu tố ấy nung đúc óc trách nhiệm của mẹ đối với con. Tâm tình phức tạp của bạn trai trong tuổi nầy, cứ chung mà nói, không có gì đáng trách cả.
Cương quyết giá trị đời hóa mình dù pgải gặp nhiều thất bại, đó là thái độ của người bản lĩnh và lý tưởng đời bạn. Có một thời gian dài từ 7 tuổi đến 11, 12 tuổi, bạn trai sống cuộc đời thơ ngây, vô tư lự trước bao nhiêu người, vật, sự việc và hiện tượng. Họ là nam nhưng lấy làm khoái có hình dáng, tâmtính đàn bà.
Rồi khi quên, họ trở lại sống con người nguyên thủy của mình. Còn văn thể thì họ coi là đồ xa lạ. Một nhận xét trọng yếu của ta là ta để ý con người sinh lý của bạn trai lúc hoa niên thay đổi rất phức tạp.
Nhưng nói bạn trai tự nhiên cảm thấy lòng mình là vật chi chi trong xã hội thì rất đúng. Nhưng họ không có xu hướng tinh thần tự nhiên dồn tâm tư vào những gì đòi hỏi sự suy xét nhiều. Qua buổi tiền thanh niên rồi, bạn trai hay mắc tật hơi buồn cười nầy là vẫn ưa sự hợp lý song hễ hở môi là không lý luận mà lý sự.
Học sinh lo có chiếc đầu đầy chữ hơn là biết xét nhận theo tinh thần khoa học. Nhiều bạn trai cótính mủ mỉ, cau có, để hiện lên gương mặt nhăn đ ùm, xanh lét, cái tính mà các nhà tâm lý học gọi làtính bịnh. Nhà giáo dục phải có cặp mắt tinh nhuệ để nhận thấy những tâm hồn trai yếu đuối hầu giúp họ về chí dục.
Họ cũng biết khổ nhăn rằng khi giỡn với tình yêu mà bị gai nhọn vào xương. Con nhớ không con! Thì ra vạn vật tốt đẹp huyền bí quá. Quái tật này nầy chẳng những làm tổn hại cơ thể mà còn làm tiêu ma nghị lực và làm cho đời sống luân lý phải suy tàn.
Đứa bé trai có lần ăn khế ngọt hễ sau thấy khế là đòi ăn, tưởng khế nào cũng ngọt. Tôi biết khi người ta bàn vấn đề nầy cho bạn, thưa người bạn trai quen biết và chưa quen biết, người ta hay lòng dòng, xa xôi. Kỳ thực họ có một thứtính tôi không biết gọi là thứ gì mà nó cà rị cà mọ, cà riềng cà tỏi, nhẻo nhẹt, tỷ mỷ, thắc mắc, rắc rối.